O SER HUMANO
XOGA
O “QUE” É XOGO
O xogo é unha necesidade vital do ser humano, unha actividade
indispensable para o desenvolvemento dos nenos e das nenas, a actividade
máis importante da infancia, a profesión dos rapaces e rapazas,
un medio de aprendizaxe espontánea, un campo de experimentación
de hábitos intelectuais, físicos, sociais, morais... Infinidade
de autores e autoras teñen tentado chegar a unha definición
de xogo que non esquecese ningunha das súas virtualidades, e o
labor non pode darse aínda por rematado. Porén, téñense
tentado destacar cando menos tres características xerais do xogo.
En primeiro lugar, o xogo é libre, espontáneo, e non condicionado
por reforzos ou acontecementos externos. En segundo lugar, o xogo produce
pracer en si mesmo, sempre á marxe de metas ou obxectivos externos
ó propio xogo. Por último, e esta é a terceira grande
característica do xogo -certamente determinada pola anterior- na
actividade lúdica hai un predominio dos medios sobre os fins, sendo
a finalidade do xogo, xogar, simplemente.
O “PORQUE” DO XOGO
Os máis diversos autores teñen tentado explicar, do xeito
máis dispar, o porque do xogo, por que o neno e a nena xogan. Para
algúns trátase simplemente dun xeito de liberar a enerxía
sobrante, mentres outros autores fan fincapé na recreación
do mundo adulto a través do xogo, incidindo tamén na necesidade
de divertimento e incluso facendo ver que no xogo está tamén
reflectida a necesidade dun cambio constante de actividade.
Empezamos a comprender o verdadeiro sentido do xogo, porén, cando
escoitamos a opinión de quen enxalza a virtualidade do xogo como
vieiro de autoexpresión, como a única maneira, en ocasións,
que ten o neno de se expresar, de amosar a súa valía, os
seus intereses e as súas experiencias. Os adultos avantaxamos ós
máis pequenos na capacidade para utilizar outros vieiros distintos
para este fin, como pode ser sinxelamente o traballo e a continua necesidade
de superación e de acadar un maior prestixio.
Pero o xogo é explicado tamén desde o punto de vista do
home e da muller pequenos. O xogo, visto desde esta referencia, non sería
máis que un exercicio preparatorio da vida adulta, un adestramento
que, consonte co resto dos animais, leva a cabo o home para prepararse
para ser adulto. Débese pensar, para comprendermos esta interpretación,
naquel neno que colle a bola de pan que foi encargado de comprar e a converte
no volante dun alucinante camión de tres eixos, ou en tantos e
tantos casos nos que o xogo reflicte directamente unha actividade das
persoas maiores.
Outras teorías tratan de resaltar a grande virtualidade do xogo
como vieiro para procurar novas experiencias -e, xa que logo, para recibir
nova información- para satisfacer a curiosidade ou, no caso da
psicanálise, como mecanismo de evasión e de diagnóstico
dos problemas cotiáns.
O “PARA QUE” DO XOGO
Sintetizando a esencia do xogo, é doado articular un pequeno esquema
sobre a utilidade do xogo nos diferentes campos do desenvolvemento do
ser humano, ou, o que é o mesmo, de sabermos o para que do xogo.
No campo físico, obvio é dicir que todos os xogos -e, loxicamente,
algún tipo deles en particular- contribúen dun xeito absolutamente
decisivo á evolución harmónica do corpo do neno e
da nena. No campo moral, o xogo permite a interiorización de valores
e normas tales como a solidariedade, o traballo en equipo ou a sinceridade.
No terreo intelectual o xogo permite, dun xeito parello á evolución
física, o enriquecemento da capacidade do neno. Elementos tales
como a imaxinación, a inventiva ou a memoria están sendo
postos en acción decote sobre todo con certo tipo de xogos. En
estreita relación, e no mundo estritamente educativo, o xogo ofrécenos
un medio de observación do neno e da nena absolutamente natural,
máis fiable que outros ambientes como pode ser a propia aula, ofrecéndonos
tamén un instrumento para provocar a interiorización das
regras, dos valores morais máis diversos ou de vocabulario novo,
só por poñer tres exemplos.
Por último, o xogo ten un valor cultural innegable, pois permite
achegar ao neno e á nena á cultura do seu pobo.
|